Wiesława Stopińska
Medycyna między Wschodem a Zachodem
Galaktyka
Sierpc 2011

Nieczęsto w Sierpcu mamy do czynienia z reedycjami, wznowieniami publikacji książkowych. Dzieje się tak w momencie, gdy nakład książki zostaje wyczerpany a zapotrze­bowanie na nią nadal jest odnotowywane wśród czytelników. Właśnie tak rzecz się miała z publikacją dr Wiesławy Stopińskiej "Medycyna między Wschodem a Zachodem, czyli sztuka leczenia - przewodnik dla pacjentów i lekarzy, którą w 2003 roku wydało Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej. Książka wywołała poruszenie nie tylko w Sierpcu. Po jej egzemplarze przyjeżdżały osoby z całej Polski. W momencie, gdy nakład został wyczerpany, zainteresowani publikacją mogli skorzystać z niej na miejscu w Czytelni sierpeckiej Biblioteki Miejskiej. A co z tymi, którzy mieszkali daleko poza granicami naszego miasta? Każda wizyta takiej osoby w Bibliotece kończyła się apelem o wznowienie tej jakże ciekawej i mądrej książki. Wreszcie udało się i w 2011 roku, tym razem nakładem wydawnictwa Galaktyka z Łodzi, w nieco zmienionej szacie graficznej, publikacja ponownie pojawiła się na rynku wydawniczym.

Autorka - Wiesława Stopińska jest znanym i cenionym nie tylko w Sierpcu lekarzem rodzinnym i pediatrą, dyplomowanym homeopatą i akupunkturzystą. Posiada stopień doktora nauk medycznych. Od wielu już lat propaguje i stosuje w praktyce lekarskiej, obok akademickich metod diagnozowania i leczenia, także te naturalne, opierające się na mądrości Wschodu. Książka "Medycyna.." jest próbą popularyzacji medycyny naturalnej, przez wielu przyjmowanej z niedowie­rzaniem i sporą dozą sceptycyzmu.

Już we wstępie do książki dr Wiesława Stopińska informuje, że napisała ją ze współczucia i troski o los swoich pacjentów, gdyż "największy brak szacunku, jaki lekarz może okazać pacjentowi, to nieprzekazanie mu informacji, które mogłyby ustrzec przed chorobą, poprawić stan zdrowia czy uratować życie".

Co zatem odnaleźć możemy w niniejszej publikacji? Przede wszystkim po jej przeczytaniu nabieramy większej świadomości w ocenianiu sygnałów, które wysyła nam nasze ciało. Patrząc każdego dnia w lustro, oglądając swoją twarz, oczy, nos, usta oraz język, można zauważyć pierwsze symptomy choroby. O tym, jak je rozpoznawać, jak czytać, informują pierwsze rozdziały książki. W publikacji czytelnik odnajdzie także wyjaśnienie, czym jest moksa chińska, na czym polega dieta energetyczna, czym jest terapia próżniowa, czyli leczenie bańkami, na czym polega energia młodości i zdrowia, czym są konstytucje. Doktor Wiesława Stopińska opisuje również diagnozowanie energetyczne nerek, żołądka i śledziony, serca, płuc, wątroby, choroby kobiece i endokrynologię, zaparcia i choroby nerwowe w świetle Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. W książce zawartych zostało też szereg porad odnośnie homeopatii, leczenia dyskopatii oraz informacje skąd biorą się bóle kręgosłupa.

Uzupełnieniem wiedzy zawartej w poszczególnych rozdziałach są liczne kolorowe zdjęcia oraz rysunki. Dopełnienie publikacji stanowi pomocny słownik występujących w książce terminów, zaś osobom pragnącym poszerzyć wiedzę z tematyki książki, pomocny będzie bogaty wykaz bibliograficzny. W publikacji znalazły się także opinie i rekomendacje odnośnie publikacji. Zawarli je: dr n. med. Janusz Kołodziejczyk, dr Bogumiła Dumowska, sierpecki dziekan ksiądz Andrzej Więckowski, informatyk, mgr inż. Andrzej Więckowski oraz literat Jan Burakowski.

Książka Wiesławy Stopińskiej powstawała przez wiele lat i co ważne, złożyła się na nią nie tylko wiedza starych systemów medycznych Orientu, ale także osobiste doświadczenia Autorki wynikające z relacji z bliskimi i kontaktów z pacjentami. Warto sięgnąć po tę lekturę, bo oprócz uświadomienia nam współistnienia konwe­ncjonalnych i alternatywnych metod leczenia, daje szereg porad i wskazówek odnośnie naszego zdrowia, a także zawiera bogatą wiedzę o nas samych. Wiedzę, której często nie do końca jesteśmy świadomi.


                                                                                   Magdalena Staniszewska

Agata Warczachowska, Tomasz Kowalski
Milczący świadkowie mijających lat: przewodnik po kapliczkach i figurach przydrożnych parafii Kurowo
Drukarnia
Sierpc 2011

Przydrożne krzyże, kapliczki i figurki, których tak wiele mijamy wśród polskich pól, są symbolem ludowej religijności, stanowią miejsce spotkań i modlitw, integrują lokalną społeczność. Każde z tych miejsc ma interesującą historię. Na przydrożnych świadkach mijających lat niestety często boleśnie widać ząb upływającego czasu. Najstarsze figury popadają w zapomnienie, niszczeją, ich destrukcję dopełniają niesprzyjające warunki atmosferyczne.

Rzadko kiedy mijając w leśnej głuszy maleńką kapliczkę zastanawiamy się jaka intencja przyświecała jej powstaniu. Czemu akurat wybrano dane miejsce, czy za jej powstaniem nie kryje się dramat matki, która straciła swe ukochane dziecko, a może powstała w podzięce za powrót do zdrowia lub szczęśliwe zakończenie innej trudnej sytuacji życiowej? Warto pochylić się nad tymi symbolami ludowej wiary, tym bardziej, że teraz będzie łatwiej poznać ich ciekawą historię za sprawą przewodnika po kapliczkach i figurach przydrożnych parafii Kurowo "Milczący świadkowie mijających lat…" autorstwa Agaty Warczachowskiej i Tomasza Kowalskiego. Zaznaczyć muszę, że nie jest to pierwszy tego typu przewodnik. Prekursorami podobnych wydawnictw na naszym terenie byli księża: Jan Augustynowicz i Andrzej Zakrzewski - autorzy publikacji "Goleszyńskie kapliczki" (1996) oraz ksiądz Stefan Prusiński, który w 2010 roku opublikował przewodnik "Kapliczki i krzyże borkowskie".

W tym miejscu słów parę należy wspomnieć o autorach omawianej publikacji, dla których jest to, skądinąd bardzo udany debiut książkowy. Agata Warczachowska to urodzona w Sierpcu w 1979 roku nauczycielka przyrody w jednej z sierpeckich szkół podstawowych, pasjonatka przyrody, podróży, literatury podróżniczej i odkrywania zapomnianych zakątków Polski, a przy okazji fotograf-amator. Tomasz Kowalski to z kolei dobrze znany w Sierpcu, urodzony w 1991 roku pasjonat i propagator lokalnej historii, autor strony internetowej "Stary Sierpc", autor artykułów dotyczących historii Sierpca i okolic, pełen zapału i sił do przywracania pamięci o dawnych miejscach i wydarzeniach. Studiuje na Wydziale Sztuk Pięknych toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Zajmuje go przede wszystkim tematyka historii naszego regionu, jak i Ziemi Dobrzyńskiej. Swoje zainte­resowania historyczne łączy z pracą społeczną na rzecz ratowania dziedzictwa kulturowego i historycznego. Jest założycielem młodzieżowej grupy historycznej "Ultima Thule", z którą zrealizował wiele cennych projektów przywrócenia dawnej świetności zapomnianych obiektów.

Autorzy podzielili się pracami nad publikacją. Tomasz Kowalski opracował rys historyczny parafii śś. Apostołów Piotra i Pawła w Kurowie, przygotował wykaz proboszczów i administratorów zarządzających parafią w poszczególnych latach (od 1812 roku). W przewodniku znalazły się też fragmenty sprawozdań z "Księgi tradycji" parafii Kurowo z 1908 roku, które zawierają m.in. informacje o budowie i wyposażeniu kościoła w Kurowie, jego historię, wiadomości o najbliższym otoczeniu świątyni (z dzwonnicą, cmentarzami), przedmiotach stanowiących własność kościoła, budowlach mieszkalnych i gospodarczych, inwentarzu żywym i martwym oraz archiwum urzędnika stanu cywilnego i dozoru kościelnego.

Noty o tytułowych "milczących świadkach" a więc kapliczkach, krzyżach czy figurkach skompletowała Agata Warczachowska. Myli się czytelnik, który sądzi, że zebranie takich informacji to zadanie na kilka letnich popołudni. Autorka pokonała w tym celu niemal 200 km rowerem i niewiele mniej samochodem. Fotografowała interesujące obiekty, a przede wszystkim poznawała ich niezwykle ciekawe dzieje, przeprowadzając wielogodzinne rozmowy z niemal setką mieszkańców parafii Kurowo i wsi ościennych. To właśnie dzięki pamięci tych osób, często bardzo wiekowych udało się odtworzyć i utrwalić na papierze zapomniane historie, często tragiczne, tajemnicze, ukazujące upór i odwagę, zważywszy na trudne dla religii i Kościoła lata 70. XX wieku.

Figury i kapliczki omówione zostały według kolejności alfabetycznej miejscowości, w której się znajdują. Są to wsie: Kozice, Kręćkowo, Kuniewo, Kurowo, Kurówko (oraz Brudnice), Lisice­-Folwark, Myszki, Ostrowy, Poświętne (Kuniewo Poświętne), Romatowo, Smorzewo, Wilkowo, Załszyn, Zglenice Budy, Zglenice Duże, Zglenice Małe, Żuki.
Autorka każdej omawianej figurze nadała nazwę, która często nawiązuje do otoczenia, w którym się znajduje ("Wśród brzóz", "W złotym blasku", "Na rozstaju dróg", "Na czerwonym szlaku", "Samotna pośród pól"), do intencji przyświe­cającej jej powstaniu ("Na pamiątkę od Rodziców", "Wbrew zakazom"), do materiału, z którego została wykonana ("Lastrykowy krzyż na końcu wsi", "Drewniana kapliczka"), do nazwisk fundatorów ("Krzyż dziedziców Zglenickich"), do postaci, którą przedstawia ("Matka Boska w bieli", "Święty Jan"). Każdy opis zawiera, w zależności od tego, ile Autorce udało się pozyskać informacji, datę powstania, nazwisko fundatora i obecnego opiekuna, informację o motywie powstania i lokalizacji, czasem powiązane z danym miejscem historie. Dodatkowym atutem przewodnika są fotografie każdego z omawianych miejsc plus archiwalne zdjęcia z zasobów Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, delegatura w Płocku. Z tego misternie zgromadzonego materiału (opisano i sfotografowano 49 obiektów!) wyłania się niezwykle piękne świadectwo minionych lat, troski i przywiązania do ludowej tradycji chrześcijańskiej.

Autorzy wykonali solidną pracę utrwalając historie do tej pory znane tylko niewielkiej społeczności danej wsi lub członkom rodzin, którzy opiekowali się poszczególnymi figurami.

Po niektórych znakach już wkrótce jedyną pamiątką może stać się nota w niniejszym wydawnictwie, dlatego spieszmy się podążyć szlakiem tak ciekawie wytyczonym przez Agatę Warczachowską, Lekturą tej estetycznie wydanej książki ocalimy od zapomnienia chociaż kilka obiektów, których historia utkwi nam w pamięci i odtąd, przy pomocy wspomnień będzie w niej żyła.

Przewodnik swą promocję miał w dniu odsłony nowej figury św. Jana Nepomuka w Zglenicach Dużych, 27 sierpnia 2011 roku. Niestety wydany został w bardzo ograniczonym nakładzie, a wszystkie egzemplarze rozdano w dniu odsłony figury, a tym samym podsumowania projektu "Milczący świadkowie mijających lat…". Jak mówią Autorzy, niewykluczone, że w przyszłości uda się wznowić druk publikacji.

                                                                                Magdalena Staniszewska

Recenzja opublikowana także w "Sierpeckich Rozmaitościach" 2011, nr 3-4, s. 27, 29

Kazimierz Tadeusz Kunkowski:
Formacje przymiotnikowe od nazw miejscowości w byłym Powiecie Sierpeckim, Sierpc: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej 2011, 397 s.; tab.

   Ukazanie się tej stricte naukowej publikacji było niespodzianką dla osób, które śledzą sierpecki rynek wydawniczy. Nazwisko autora niewielu było znane, a do tego dość specyficzna tematyka, która interesuje albo zagorzałych sierpcianofilów albo językoznawców. Tym większe ukłony dla osób, które do jej wydania się przyczyniły.
   Autor książki, Kazimierz Tadeusz Kunkowski, urodził się w Sierpcu w 1939 roku, uczęszczał do miejscowych szkół, ale swoje życie zawodowe związał z innymi miastami, by wreszcie osiąść na stałe w Swarzędzu. Swoje zainte­resowania językoznawcze rozwijał studiując polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Przebywał wśród grona najwybitnie­jszych polskich językoznawców, do których należeli profesorowie: Witold Doroszewski, Stanisław Skorupka, Mieczysław Szymczak, Jan Tokarski. Pracował w Zakładzie Językoznawstwa PAN, a także w PWN przy wydaniu "Słownika Biograficznego Teatru Polskiego" pod red. Zbigniewa Raszewskiego. Marzył o karierze naukowej, jednak różne okoliczności sprawiły, że związał się na 30 lat z Technikum Rolniczym w Sobieszynie. Ze swych marzeń naukowych nigdy nie zrezygnował, a pracę magisterską napisaną pod kierunkiem profesora Jerzego Podrackiego, która stała się podstawą wydanej w Sierpcu książki obronił już jako 60-latek w 1999 roku.
   Książka zawiera pieczołowicie zebrany materiał dotyczący etymologii nazw miejscowości w byłym powiecie sierpeckim, także ich pisowni fonetycznej, postaci gwarowej, zapisy nazwy miejscowości i przymiotnika pochodnego, począwszy od najstarszego z uwzględnieniem zmian i odmianek. Nie jest to pozycja, którą można przeczytać do poduszki, ale ze względu na zebrany materiał jest solidnym naukowym kompendium, które poszerza wiedzę na temat poszczególnych podsierpeckich miejscowości.
   Na pracę złożył się materiał gwarowy zebrany przez Autora w terenie oraz materiał historyczny zebrany na podstawie dostępnych opracowań historycznych. K.T. Kunkowski wykonał solidną pracę, a zawartość książki jest doskonałą bazą dla dociekań historycznych na temat ziemi sierpeckiej.
   Publikację otwiera "Wspomnienie" K.T. Kunkowskiego. Autor opowiada w nim o Sierpcu, o swym życiu, dokonaniach, wspomina kolegów, profesorów, bliskich.
   Publikację wydało Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej.
 

                                                                                  Magdalena Staniszewska

40 lat Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu 1971-2011,
praca zbiorowa pod kierunkiem Jana Rzeszotarskiego,
Sierpc: Muzeum Wsi Mazowieckiej 2011, 109 s.; il.

   Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu jest instytucją o największym dorobku piśmienniczym w naszym mieście. Dziesiątki związanych tematycznie z jej profilem przewodników, katalogów wystaw, albumów, monograficznych opracowań zagadnień to dziś świadectwo naukowego dorobku pracowników i osób związanych z placówką na przestrzeni wielu lat. Rok 2011 jest czasem ważnych podsumowań dla skansenu. Właśnie mija 40 lat od powołania tej jakże ważnej na turystycznej i naukowej mapie Polski instytucji. Nie mogło zabraknąć z tej okazji publikacji podsumowującej okres czterech dekad dokonań na polu gromadzenia i udostępniania dóbr kultury w zakresie etnografii i sztuki ludowej.
   "40 lat Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu 1971-2011" to praca zbiorowa napisana pod kierunkiem dyrektora Jana Rzeszotarskie­go. W formie przejrzystego kalendarium ujęto tu najważniejsze wydarzenia, które były udziałem setek osób i wpłynęły na dzisiejszy kształt Muzeum. Datą otwierającą zestawienie jest 24 marca 1971 roku, gdy na mocy Uchwały Prezydium Powiatowej Rady Narodowej powstało Muzeum Etnograficzne. Dalej czytelnik prześledzić może poszczególne wydarzenia: etapy zagospodarowania obszaru Muzeum, momenty pozyskiwania cennych eksponatów, wystawy, konkursy, nazwiska kierowników i dyrektorów, szereg imprez, które przez lata organizowano, nagrody i wyróżnienia przyznawane za wzorową działalność, poszerzanie oferty turystycznej i wiele innych.
   Cennym źródłem wiedzy i obrazem zmian zachodzących w MWM jest bogaty materiał ilustracyjny książki: archiwalne, czarno-białe fotografie, skany ważnych dokumentów, pierwsze zaproszenia na imprezy, zdjęcia wybranych eksponatów - zarówno rzeźb, porcelanowych figurek, jak i obiektów archite­ktonicznych oraz ciekawostki, jak choćby exlibris Muzeum Etnograficznego w Sierpcu autorstwa grafika Sławomira Chudzika (jest on także autorem exlibrisu Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sierpcu).
   Oprócz kalendarium w publikacji znalazły się rozdziały poświęcone wspomnianym wydawnictwom, które od początku istnienia wydaje MWM, produkcjom filmowym, które zrealizowane zostały na terenie skansenu (oprócz tych najbardziej znanych, jak "Ogniem i mieczem" czy "Pan Tadeusz" zrealizowano w MWM szereg programów telewizyjnych i radiowych - edukacyjnych, kulinarnych, krajoznawczych, filmów i seriali, teledyski - m. in. grupy "Ich Troje", dokumenty historyczne, programy i filmy stacji zagranicznych.
   Publikację zamyka rozdział "Plany na przyszłość", w którym - stety czy niestety - widać, że współczesność narzuciła także takim miejscom, jak muzea etnograficzne dążenie do nowoczesności, poprzez budowanie centrów łączących rozrywkę zarówno duchową, jak i cielesną.

                                                                                           Magdalena Staniszewska

Namaluj mnie życiem Panie…,
praca zbiorowa,
Sierpc: Sanktuarium Matki Bożej Sierpeckiej, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej 2011

    Tomiki poetyckie ukazują się w Sierpcu bardzo rzadko. Wśród autorów, którzy pochwalić mogą się książkowym wydaniem swoich dzieł znaleźli się: Iza Bylińska, Włodzimierz Chałupczyński, Jan Chojnacki, Antoni Jankowski, Jerzy Grzegorz Milewski, Ewa Maria Tabeau, Teresa Pawłowska. Łatwiej sierpeckiemu twórcy opublikować swoje dzieło w czasopismach lub w antologiach. Warunek jest jeden - udział w konkursie literackim. W ich organizacji przoduje sierpecka Biblioteka Miejska, która po każdym z nich wydaje tomik poetycki, a także Parafia Rzymskokatolicka p.w. św. Benedykta w Sierpcu.
    Publikacja "Namaluj mnie życiem Panie…" jest pokłosiem VI już edycji Przeglądu Twórczości Literackiej Emerytów, Rencistów i Inwalidów organizowanego przez Sanktuarium Matki Bożej w Sierpcu. Konkurs cieszy się dużym powodzeniem a jego zasięg przekroczył granice powiatu sierpeckiego. Należy zaznaczyć, że założeniem organizatorów i wydawców jest, by w tomiku znalazły się wszystkie utwory nadesłane na konkurs, stąd swoisty groch z kapustą, a eufemistycznie mówiąc bardzo zróżnicowany poziom utworów.
    Wśród tematów wierszy, ale także miniatur prozatorskich, bo i takie znalazły się w zestawieniu, dominuje problematyka dnia codziennego osób starszych, a więc relacje rodzinne, radości, niepokoje, stosunek do ojczyzny, Boga. Dla wielu z osób, których utwory znalazły się w antologii jest to debiut literacki i tak jak śpiewać każdy może trochę lepiej lub trochę gorzej, podobnie jest z pisaniem. Papier przecież jest cierpliwy. Niech usprawie­dliwieniem dla niektórych utworów w tomie będzie fakt, że wydawcy dali każdemu twórcy szansę zaistnienia na stronach książki oraz to, że twórcami są tu osoby starsze, dla których pisanie to jeden ze sposobów na spędzanie jesieni życia.
   "Namaluj mnie życiem Panie…" liczy 243 strony (z każdym rokiem objętość antologii się zwiększa). Jak wspomniałam konkurs, którego pokłosiem jest niniejszy tom ma zakres ogólnopolski, dlatego znalazły się tu nawet prace autorów m.in. z Przasnysza, Pułtuska, Płońska czy Płocka. Niemała jest reprezentacja naszego miasta. Swoje utwory prezentuje pięć sierpczanek: Irena Grodzicka-Rogozińska, Alicja Lemie­r-Mroczyńska, Jadwiga Ostrowska, Halina Szałe­cka-Nasiłowska, Monika Mielczarska. Są też prace mieszkańców powiatu sierpeckiego.
   Z książką należy bardzo ostrożnie się obchodzić - jest klejona - co przy zbyt gwałtownym otwieraniu powoduje wypadanie stron.

                                                                                                Magdalena Staniszewska 

Szkoła Podstawowa nr 3 im. księdza Jana Twardowskiego w Sierpcu 1961-2011,
redakcja Maria Wiśniewska, opracowanie tekstów i tabel Jolanta Chyżyńska,
Paweł B. Gąsiorowski,
Sierpc: Drukarnia 2011,
250 [22] s.; il.

   Sobota 21 maja była dniem wielkiego jubileuszu 50-lecia Szkoły Podstawowej nr 3 im. księdza Jana Twardowskiego w Sierpcu. Do uroczystości szkoła przygotowywała się już od dłuższego czasu. Wiadomo, uświetnienie półwiecza istnienia to nie lada wyzwanie. Była uroczysta msza święta i pochód ulicami miasta, w którym udział wzięli absolwenci szkoły, odsłonięcie pamiątkowej tablicy, uroczystość w szkolnych progach. Moc wzruszeń, spotkań po latach, wspomnień.
   Z okazji ważnej rocznicy powstała też publikacja. To kolejny dowód na to, że książka jest najtrwalszym śladem istotnych wydarzeń każdej społeczności.
   Wydawnictwo jest obszerne, liczy ponad 250 stron. Starano się nie pominąć tu ani jednego nazwiska nauczyciela czy ucznia, stąd każdy, kto może poszczycić się mianem absolwenta "Trójki" znajdzie tu swoje nazwisko. Wykazy absolwentów szkoły pięciu dekad, wraz z rokiem jej ukończenia i nazwiskiem wychowawcy stanowią ponad połowę książki. Ileż emocji wzbudza poszukiwanie swojego nazwiska wśród spisu absolwentów! Przy okazji odświeżyć można pamięć odnośnie nazwisk kolegów, z którymi przez kilka lat dane było nam spędzać najbardziej beztroski czas naszego życia.
   W jubileuszowej publikacji nie mogło oczywiście zabraknąć historii szkoły. To zadanie przypadło sierpeckiemu historykowi Pawłowi Bogdanowi Gąsiorowskie­mu. Autor wyszedł od skróconego przedstawienia sytuacji szkolnictwa w dawnym Sierpcu, a więc opowieść ta rozpoczyna się już w XV wieku. Następnie czytelnik poznaje okoliczności, które sprawiły, że zaczęto myśleć o budowie "Trójki". Sierpecka szkoła jest jedną z tzw. tysiąclatek powstałych zgodnie z rzuconym w 1958 roku przez I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułkę hasłem budowy "tysiąca szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego" (w odniesieniu do daty chrztu Mieszka I w 966 roku). W rozdziale o historii szkoły nie mogło zabraknąć oczywiście omówienia lokalizacji szkoły - w eksponowanym miejscu na krawędzi doliny Sierpienicy - co sprawia, że budynek majestatycznie "góruje" nad miastem a z jego okien roztacza się widok na najstarszą część naszego grodu.
   Istotne dla dziejów szkoły jest omówienie jej ważniejszych inicjatyw, szkolnych uroczystości, funkcjonowania w jej murach rozmaitego rodzaju kół i organizacji młodzieżowych. Odnotowane są także osiągnięcia poszczególnych uczniów i nazwiska szczególnie zaangażowanych w koordynowanie pracy z młodzieżą nauczycieli. W książce nie mogło zabraknąć omówienia odnośnie patrona szkoły i okoliczności jego zmiany. Dziś prawdopodobnie tylko najstarsi absolwenci pamiętają, że przecież pierwszym symbolicznym "opiekunem" szkoły był przedwojenny działacz komunistyczny Marian Buczek (tak też nazywała się ulica, przy której szkoła stanęła, z czasem przemianowana na Konstytucji 3 Maja, a nowym szkolnym patronem od 2007 roku został ksiądz poeta Jan Twardowski).
   W książce znalazło się też kalendarium. Autor zaznaczył, że zawiera ono "ważniejsze i ciekawsze wydarzenia dotyczące szkoły oraz istotniejsze sukcesy odniesione przez młodzież i nauczycieli". Po przeanalizowaniu kalendarium odnosi się jednak wrażenie, że znalazły się w nim po prostu te wydarzenia, które odnotowane zostały w szkolnej kronice, nie zawsze systematycznie uzupełnianej. Niektóre z nich z pewnością nie zasługują na miano jakoś szczególnie "ważnych" dla dziejów szkoły (np. wyjazd na wycieczkę do Płocka).
   Wielu odbiorców publikacji zainteresuje z pewnością rozdział, w którym znalazły się wspomnienia wybranych uczniów i nauczycieli (zebrane przez Jolantę Chyżyńską). Pracę w "Trójce" przywołały w pamięci m. in. zasłużone nauczycielki i dyrektorki: Barbara Zbierzchowska, Stefania Głuchowska, Krystyna Listkowska. Szkołę z perspektywy spędzonych w niej lat nauki wspominają też wybrani absolwenci.
   Istotnymi dla lokalnej historii są wykazy poszczególnych dyrektorów i wicedyrektorów Szkoły w latach 1961-2011 oraz nazwiska wszystkich nauczycieli, którzy przez wszystkie te lata pracowali z młodzieżą, przekazując jej wiedzę niezbędną do godnego życia w przyszłości. Na uwagę zasługują także ciekawe zestawienia danych odnośnie liczby uczniów i liczby klas w poszczególnych latach. Miłośnicy statystyk z pewnością zauważą w nich roczniki tzw. wyżu demograficznego (w roku szkolnym 1989-1990 naukę rozpoczęło aż 1597 uczniów) i spadki (związane w dużej mierze z niżem ale też reformą oświaty - rok szkolny 2010/2011 - 583 uczniów).
   Jubileuszowa publikacja zawiera także sporo zdjęć, zarówno tych archiwalnych z pierwszych lat istnienia szkoły, jak i z ważniejszych przedsięwzięć szkolnych ostatnich lat. Z pewnością niejednemu absolwentowi "Trójki" zabije mocniej serce, gdy odnajdzie się na owych fotografiach.
   Podsumowując: książka jest niewątpliwie "kropką nad i" jubileuszowych obchodów Szkoły Podstawowej nr 3. Dla wielu będzie okazją do wspomnień i wzruszeń, inni analizować będą ją pod kątem opisanych wydarzeń historycznych i zdarzeń, które stały się także ich udziałem. Godna pochwały jest estetyka książki, począwszy od okładki, (na której aktualne zdjęcie szkolnego budynku autorstwa sierpczanina Jacka Karwowskiego), skończywszy na dobrze rozplanowanych poszczególnych merytorycznych częściach. W publikacji zabrakło mi jednak rozdziału, w którym znalazłyby się sylwetki zacnych absolwentów szkoły, którzy zasłynęli swoimi dokonaniami w rozmaitych dziedzinach i znani są nie tylko w środowisku lokalnym, ale także w Polsce i na świecie. Być może będzie to sugestia, którą wezmą pod uwagę organizatorzy kolejnych ważnych jubileuszy "Trójki", na przykład za dziesięć lat, w 60. rocznicę jej istnienia.
   Opracowaniem strony tekstowej publikacji "Szkoła Podstawowa nr 3 im. księdza Jana Twardowskiego w Sierpcu 1961-2011" zajęli się: Jolanta Chyżyńska - nauczyciel bibliotekarz SP nr 3 (zebrała wspomnienia, opracowała wykazy z nazwiskami, tabele, Ceremoniał Szkoły) i Paweł B. Gąsiorowski - historyk (zarys dziejów oraz kalendarium). Książka powstała we współpracy merytorycznej z Miejską Biblioteką Publiczną w Sierpcu, redaktorem tomu jest Maria Wiśniewska (dyrektor Biblioteki Miejskiej). Publikację sfinansował Urząd Miejski.

                                                                                             Magdalena Staniszewska

Prusiński Stefan
Kapliczki i krzyże borkowskie
Borkowo 2010

   Kapliczki i krzyże borkowskie to kolejna w bogatym dorobku piśmienniczym księdza Stefana Prusińskiego publikacja. Czymże byłoby piśmiennictwo Borkowa bez księdza dokume­ntalisty, który do tej pory na kartach zwartych wydawnictw opisał już historię borkowskiej parafii, tamtejsze ochotnicze straże pożarne, z kronikarską dokładnością przedstawił wykaz najważnie­jszych dat z ponad 600-letniej parafii Borkowo.
   Tym razem czytamy o przydrożnych kapliczkach i krzyżach, które są nieodłącznym i jakże charakte­rystycznym elementem borkowskiego krajobrazu. Publikacja nie stanowi jedynie wykazu tytułowych obiektów. Poznajemy historię każdego z tych miejsc, często dramatyczną, intencje powstania przydrożnego znaku, jego symbolikę, materiał, z którego powstał. Ksiądz wykazał się dużą cierpliwością w ustalaniu faktów z historii niektórych, zwłaszcza najstarszych figur. Jedyną możliwością ustalenia, kiedy dany krzyż lub figura powstała była rozmowa z najstarszymi mieszkańcami wsi. Dzięki tej pracy powstało bardzo ciekawe zestawienie, z dodatkowym walorem dla czytelnika w postaci zdjęcia (wszystkie fotografie ksiądz wykonał samodzielnie).
   W tej liczącej niespełna 40 stron broszurce znalazło się 31 kapliczek i krzyży przydrożnych z miejscowości: Białe Błoto, Borkowo Kościelne, Borkowo Wielkie, Dąbrówki, Kisielewo, Mieszaki, Śniedzanowo i Wilczogóra.
   Podobną publikacją może poszczycić się, oprócz parafii Borkowo, także parafia Goleszyn (autorami wydanej w 1996 roku broszury "Goleszyńskie kapliczki" są księża Jan Augustynowicz i Andrzej Zakrzewski). Byłoby pięknie, gdyby każda podsierpecka parafia pochwalić mogła się podobnymi wydawnictwami utrwalającymi ich historię i obyczaje.

                                                                                            Magdalena Staniszewska